پیرامون چند معنای مشترک در آثار ابن‌المقفع و رودکی

ابن‌المقفع و رودکی دو نمایندۀ بزرگ ادبیات و فرهنگ فارسی تاجیکی هستند که اولی در نثر عربی و دومی در نظم فارسی گوی سبقت را از همگان ربوده‌اند. این مقاله کوششی فروتنانه برای مقایسه و یافتن معانی مشترک در آثار این دو نمایندۀ بزرگ نثر عربی و نظم فارسی است که در آن چند بیت رودکی ازحیث معنی با عبارات و اقوال حکیمانۀ آثار ابن‌المقفع مانند کلیله و دمنه، و رساله‌های الادب‌الکبیر و الادب‌‌الصغیر مورد‌ مقایسه قرار گرفته است. دربارۀ معانی و مضامین مشترک کلیله و دمنۀ ابن‌المقفع و آثار رودکی باید گفت که در اشعار باقی‌مانده از رودکی فقط یک مرتبه از کلیله و دمنه یاد شده است. در میان اشعار رودکی، ابیاتی را می‌توان دید که ضرب‌المثل و مقال‌های مردمی فارسی و تاجیکی‌اند. مطالعۀ آثار ابن‌المقفع (کلیله و دمنه، و رساله‌های الادب‌الکبیر و الادب‌الصغیر) نیز نشانگر آن است که وی این معانی را با عبارات گوناگون آورده است که در این مقاله با ذکر شاهد‌مثال‌هایی به شماری از این معانی و مضامین مشترک اشاره شده و این نتیجه به‌دست آمده است که رودکی نه‌تنها کلیله و دمنۀ ابن‌المقفع را ترجمه و مضامین آن را در اشعار خود منعکس کرده، بلکه از آثار دیگر او نیز استفاده کرده است.